شرکت تعاونی چه نوع شرکتی است؟

شرکت تعاونی به شرکتی گویند که متشکل از اشخاص حقیقی و حقوقی می باشد که با هدف بر طرف ساختن نیازمندی های مشترک و توسعه وضع اقتصادی و اجتماعی اعضا ازطریق همیاری و همکاری متقابل انان می باشد. تعداد اعضای شرکت تعاونی باید بیش از ۷ نفر باشد.
اهداف این شرکت های تعاونی به شرح زیر می باشد:
۱-ایجاد و آماده سازی بستر و امکانات کار با هدف رسیدگی به اشتغال کامل برای همگان.
۲- گسترش و تقویت مشارکت و همکاری عمومی میان تمامی افراد جامعه.
۳-جلوگیری از تمرکز و به جریان انداختن ثروت و سرمایه در اختیار افراد و گروه های خاص به منظور رعایت عدالت اجتماعی.
۴-پیشگیری از کارفرمای تام شدن برای دولت.
۵- در اختیار گذاشتن وسایل کار در دست کسانی که توانایی کار را داشته ولی وسایل موذد نیازشان را ندارند.
۶-جلوگیری از محدودیت،اسراف،تورم،خسارت رساندن به دیگران

ارکان شرکت تعاونی و نحوه اداره آن:

تشکیلات شرکت تعاونی دارای ارکان سه گانه می باشد.مجمع عمومی،هیات مدیره و بازرس
الف-مجمع عمومی:
مجمع عمومی که متشکل از به هم پیوستن اعضای تعاونی یا نمایندگان آن ها می باشد که به دو صورت عادی و فوق العاده دایر می گردد.انتخاب هیات مدیره و بازرس یا بازرسان،رسیدگی به ترازنامه و حساب سود و زیان و گزارش های مالی و تصویب بودجه سالیانه و تعیین سیاست ها و خط مشی شرکت از وظایف مجمع عادی و اتخاذ تصمیم در خصوص افزایش یا کاهش سرمایه و انحلال شرکت از اختیارات مجمع فوق العاده محسوب می شوند.
ب-هیات مدیره:
هیات مدیره که حداقل ۳ و حداکثر ۷ نفر عضو دارد از میان اعضای شرکت ( شرکاء ) انتخاب می شوند و مسئولیت اداره امور تعاونی را بر عهده دارند.
اجرای مفاد اساسنامه،اجرای تصمیمات مجمع عمومی،تهیه صورت ها و گزارش های مالی برای ارائه به مجمع عمومی،دعوت از مجامع عمومی و نظارت بر امور جاری و فعالیت های تعاونی و عزل و نصب و قبول استعفای مدیر عامل از جمله وظایف هیات مدیره می باشند.
ج-بازرس یا بازرسان:
بازرس که توسط مجمع عمومی عادی انتخاب می شود مسئول نظارت بر عملکرد هیات مدیره و اجرای تصمیمات مجمع و اساسنامه است.بازرس همچنین باید از روند صحیح تهیه گزارش مالی و تهیه و تنظیم صورت های مالی شرکت اطمینان حاصل نماید و گزارش خود را تهیه و به مجمع عمومی سالیانه ارائه نماید.
رسیدگی به شکایات احتمالی اعضا از نحوه مدیریت و عملکرد هیات مدیره نیز بر عهده بازرس است و نتیجه را باید به مجمع ارائه دهد.

بازرسان شرکت

برای نظارت در اعمال مدیران شرکت و اطلاع مجمع عمومی از اوضاع و احوال آن ، هر شرکت سهامی باید دارای بازرسانی باشد ، انتخاب آنان از طرف مجمع عمومی بوده و مدت مأموریتشان یک سال است. بنابراین یکی از وظایف مجمع عمومی سالیانه انتخاب بازرسان و در صورت اهمیت شرکت انتخاب علی البدل بازرسان می باشد.
انتخاب بازرسان از تکالیف لازم هر شرکت بوده و قابل اسقاط نیست و طبق ماده ۱۵۳ در صورتی که مجمع عمومی بازرس معین نکرده باشد یا یک یا چند نفر از بازرسان به عللی نتوانند گزارش بدهند یا از دادن گزارش امتناع کنند ، رئیس دادگاه شهرستان به تقاضای هر ذینفع بازرس یا بازرسان را به تعداد مقرر در اساسنامه انتخاب خواهد کرد تا وظایف مربوطه را تا انتخاب بازرس به وسیله مجمع عمومی انجام دهند تصمیم رئیس دادگاه شهرستان در این مورد غیر قابل شکایت است.
عده بازرسان را اساسنامه شرکت تعیین می نماید و ممکن است یک یا چند نفر باشند . در صورتی که چند نفر به این سمت معین شوند آنها هیئت بازرسی گویند و مانعی ندارد که یکی از آنها به سمت ریاست و بقیه عضو بازرسی باشند ولی در هر حال هر کدام به تنهایی و مشترکاً مسئول مجمع عمومی هستند . انتخاب بازرس از بین سهام داران اشکالی ندارد ولی مجمع عمومی می تواند اشخاص دیگری غیر از شرکاء را به این سمت بگمارد.

اشخاصی که دارای سوابق محجوریت و ورشکستگی و همچنین سوابق جنایت و کلاه برداری باشند نمی توانند به سمت بازرس شرکت انتخاب شوند . هم چنین اشخاصی که قرابت سببی یا نسبی با مدیران یا مدیر عامل تا درجه سوم از طبقه اول داشته و یا خود و همسرش از مدیران و مدیر عامل شرکت موظفاً حقوق دریافت می دارند نمی توانند سمت بازرسی در همان شرکت داشته باشند .
حدود اختیارات بازرسان
بازرسان نمی توانند مستقلاً در شرکت عمل نموده و یا مانع کار مدیران باشند ولی حق دارند به دفاتر و سوابق شرکت مراجعه نموده و اوضاع و احوال شرکت را بررسی نمایند . درباره صحت و درستی صورت دارائی و صورت حساب دوره عملکرد و حساب سود و زیان و ترازنامه ای که مدیران برای تسلیم به مجمع عمومی تهیه می کنند و نیز درباره صحت اطلاعاتی که مدیران در اختیار مجمع عمومی می گذارند اظهار نظر کنند . باید اطمینان حاصل کنند که حقوق صاحبان سهام طبق اساسنامه یکسان رعایت شده است.
بازرسان مکلف اند هر گونه تخلف یا تقصیری در امور شرکت از ناحیه مدیران یا مدیر عامل مشاهده کنند به اولین مجمع عمومی گزارش دهند. در صورتی که ضمن انجام مأموریت خود از وقوع جرمی مطلع شوند باید به مراجع قضائی صلاحیت دار اعلام نموده و نیز جریان را به اولین مجمع عمومی گزارش دهند.

صلاحیت بازرسان

درباره صلاحیت بازرسان شرکت های سهامی خاص قانون شرایطی قائل نشده زیرا این قبیل شرکت ها از اشخاص معین و محدود تشکیل شده و توسعه زیادی ندارد. ولی درباره شرکت های سهامی عام به موجب آئین نامه مصوب بهمن ۱۳۴۹ که از تصویب کمیسیون های اقتصاد مجلس گذشته است کیفیت انتخاب بازرسان شرکت های سهامی عام تعیین شده به این طریق: اشخاصی می توانند سمت مزبور را داشته باشند که دارای شرایط زیر باشند :
۱٫ حسن شهرت داشته و پیشینه بد نداشته باشند .
۲٫ تحصیلات داوطلب درجه لیسانس و بالاتر و در رشته های متناسب با وظایف و مسئولیت های بازرسی به تشخیص کمیسیون انتخاب و یا کانون بازرسان باشد. بنابراین مثلاًشخصی که لیسانس ادبیات است نمی تواند بازرس شرکت سهامی عامی باشد که موضوع آن ساختن ماشین است.
۳٫ اقلاً پنج سال تجربه متناسب با وظایف و مسئولیت های بازرسی داشته باشد.
۴٫ به نمایندگی مجلس اشتغال نداشته باشد.
۵٫ در ادارات و مؤسسات دولتی یا شهرداری ها یا مؤسسات وابسته به دولت یا شهرداری در تمام اوقات اداری اشتغال نداشته باشد.
بازرس در ثبت شرکت تعاونی
ماده ۵۰: مجمع عمومی عادی از اشخاص حقیقی یا حقوقی را برای مدت یک سال مالی به عنوان بازرس / بازرسان/ انتخاب می کند، انتخاب مجدد آنان بلامانع است.
تعداد بازرسان باید عدد فرد باشد مثلا یک یا سه نفر
تبصره ۱: در صورت فوق یا ممنوعیت قانونی و یا استعفای بازرس/ بازرسان/ اصلی، هیات مدیره مکلف است ظرف ده روز بازرس / بازرسان/ علی البدل را به ترتیب آراء بیشتر برای بقیه مدت دعوت کند.
تبصره ۲: حق الزحمه و پاداش بازرسان با تصویب مجمع عمومی تعیین می گردد.
تبصره ۳: تا زمانی که بازرس / بازرسان / جدید انتخاب و قبولی سمت نکرده اند بازرس/ بازرسان / قبلی کماکان مسئولیت بازرسی را به عهده دارند.
ماده ۵۱: وظایف بازرسان تعاونی به شرح زیر است:
۱- نظارت مستمربر انطباق نحوه اداره امور تعاونی و عملیات و معاملات
رئیس مجمع منشی مجمع
انجام شده با اساسنامه و قوانین و مقررات و دستورالعملهای مربوطه
۲- رسیدگی به حسابها، دفاتر، اسناد – صورتهای مالی از قبیل ترازنامه و حسابهای عملکرد و سود و زیان، بودجه پیشنهادی و گزارشات هیأت مدیره، مجمع عمومی ، شخصا و یا در صورت لزوم با استفاده از کارشناس که در این صورت پرداخت هزینه کارشناس با تصویب مجمع عمومی بر عهده تعاونی است.
۳- رسیدگی به شکایات اعضا و ارائه گزارش به مجمع عمومی و مراجع ذیربط.
۴- تذکر کتبی تخلفات موجود در نحوه اداره امور تعاونی به هیات مدیره و مدیر عامل و تقاضای رفع نقص.
۵- نظارت بر انجام حسابرسی و رسیدگی به گزارشهای حسابرسی و گزارش نتیجه رسیدگی به مجمع عمومی تعاونی و مراجع ذیربط.
تبصره ۱: بازرس موظف است/ بازرسان موظفند /گزارش جامعی راجع به وضعیت تعاونی به مجمع عمومی عادی سالیانه تسلیم کند. گزارش بازرس باید لااقل ۱۰روز قبل از تشکیل مجمع عمومی عادی سالیانه جهت مراجعه صاحبان سهام در مرکز تعاونی آماده باشد. در صورتی که تعاونی بازرسان متعدد داشته باشد. هر یک میتواند به تنهایی وظایف خود را انجام دهد، لیکن کلیه بازرسان باید گزارشر واحدی تهیه کنند. در صورت وجود اختلاف نظر بین بازرسان موارد اختلاف با ذکر دلیل در گزارشی ذکر خواهد شد.
تبصره ۲: بازرس/ بازرسان / حق دخالت مستقیم در اداره امور تعاونی را نداشته ولی می تواند / می توانند/ بدون حق رای در جلسات هیات مدیره شرکت کند/ کنند / و نظرات خود را نسبت به مسائل جاری تعاونی اظهار دارد/دارند/.
ماده ۵۲: در صورتی که هر یک از بازرسان تشخیص دهد که هیأت مدیره و یا مدیر عاملی در انجام وظایف محوله مرتکب تخلقی شده و به تذکرات ترتیب را نمیدهند، مکلف است از هیأت مدیره تقاضای برگزاری مجمع عمومی فوق العاده برای رسیدگی به گزارش خود را بکند.